اخلاق حرفه‌ای فراتر از مسئولیت است

اخلاق حرفه ای نامی اشنا و همواره اصطلاحی عمیق، پرمحتوا اما مسئولیت بر انگیز تعبیر می شود. آنچه مسلم است تا زمانی که در جامعه ای و در تمام سطوح فعالیت های آن ، کارها بر مبنای اخلاق پیش نرود ، سرنوشت خوبی برای آن پیش بینی نمی شود و با قاطعیت می توان گفت؛ اخلاق بنیان و ریشه ماندگاری و مقبولیت است. 

در تعریف اخلاق می توان گفت در هر جامعه و هر گروهي بايدها و نبايدهايي وجود دارد؛ يعني كارهايي كه بايد افراد به عنوان عضوي از جامعه يا گروه، آن ها را انجام دهند و يا كارهايي كه نبايد انجام دهند كه البته اديان توحيدي و غير توحيدي نيز داراي اين بايدها و نبايدها مي باشد. با توجه به اين تعاريف، افراد بايد در انجام هر كاري نسبت به آن ، اخلاقيات و يا همان بايدها و نبايدها را مراعات كنند و با كمي دقت متوجه شد كه اخلاقيات در جزء جزء زندگاني بشر وجود دارد كه در جوامع اسلامي در قالب دين و در جوامع غير اسلامي در قالب قانون به مردم ارائه مي شود. 

 مسير‌هاي طي شده‌ي اخلاق حرفه‌اي براي رسيدن به مرحله‌ي عمليات فردي و سازماني به گونه ای است که باورها و اعتقادات فرد، سازمان و قوانين حاکم بر آن را مي‌سازند و مسئوليت به دنبال آن شکل مي‌گيرد و يا به عبارتي دقيق‌تر استمرار عمل به قانون، به مسئوليت‌پذيري عمق مي‌بخشد و همين زمينه‌ها، پيش‌بيني رفتار را موجب مي‌شود. با طي چنين مراحلي، اعتماد، اطمينان و اميد در سازمان و در تعامل با عناصر ذي‌نفع آن تجلي مي‌يابد و ثمره‌ي آن اخلاق حرفه‌اي است و اين همان چيزي است که بايد رفتارهاي افراد، گروه‌ها و سازمان‌هاي تخصصي را شکل دهد. در واقع ريشه‌ي اخلاق حرفه‌اي باورها و اعتقادات فردي و سازماني است.

عوامل پايه‌اي اخلاق حرفه‌اي در سازمان نظام مهندسی ساختمان

جامعه مهندسی کشور در حوزه صنعت ساختمان به دلیل آنکه با سرمایه های ملی و امنیت جانی شهروندان روبروست در پایبندی به اخلاق حرفه ای مبرا نمی باشد و اگر اخلاق از حیطه وظایف مهندسی خارج شود ، اسیب های جبران ناپذیری به افکار عمومی و همچنین زیر ساخت های اصولی ، زیر بنایی و اقتصادی  جامعه وارد خواهد شد.

مهندسان در حین استقلال حرفه‌اي و اخلاق علمي باید توجه داشته باشند که اين عامل در هر نظام حرفه‌اي ديگری نیز همانند حرفه مهندسی ، بايد منعکس‌کنندة هنجارهاي دروني حرفه و احساس تعهد اخلاقي از سوي خود حرفه‌اي‌ها و سازمان نظام مهندسی ساختمان باشد، نه آنکه در قالب بايدها و نبايدهاي اخلاقي به آنها تحميل و قبولانده يا گوشزد شود.

باید توجه داشت که پايه و اساس اخلاق، خودفهمي حرفه‌اي است. مهندسان  تنها با فهم از کار و فعاليت حرفه‌اي خود، فلسفه آن و نسبتش با زندگي مردم است که به درک اخلاقي از آن نائل مي‌آيند و در نتيجه، در مناسبات خود با طبيعت و جهان پيرامون خود، نوعي احساس دروني از تعهد به آن ارزش‌ها پيدا مي‌کنند و خود را موظف به صیانت از سرمایه های جانی و مالی مردم می دانند.

از مهم‌ترين اصول اساسي که در اغلب اسناد و مباحث مربوط به اخلاق حرفه‌اي علمي مورد تأييد قرار مي‌گيرد، رعايت عينيت‌گرايي و بي‌طرفي است. مهندسی که اخلاق حرفه‌اي را در زندگي شغلي‌اش به کار مي‌گيرد، نبايد جانب‌داري غيرعقلاني نسبت به منبعي که داراي صفات غيراخلاقي است نشان دهد.

نکته دیگر آن است که معناي اخلاق حرفه‌اي با عبور از مفهوم معيشتي آن به عرصة ظهور مي‌رسد. زماني که مهندسان در فعاليت و کسب‌وکار حرفه‌اي خود از سطح گذران زندگي مادي فراتر مي‌آيند، احساس کارآيي، اثربخشي و  احساس خدمت به مردم و مفيد واقع‌شدن خواهند داشت و این مسئله در اعتلای مهندسی در کشور بسیار اثر گذار خواهد بود. سازمان نظام مهندسی ساختمان در دو دهه فعالیت خود همواره به این نکته توجه داشته و  نمود آن را می توان در تاکیداتی مشاهده کرد که در قطعنامه های پایانی اجلاس هیات عمومی در هجده دوره گذشته به عنوان بند مجزا ذکر شده و لزوم توجه و برنامه ریزی در جهت نهادینه کردن آن به حوزه های مدیریت این سازمان در ادوار مختلف گوشزد شده است .

در ذیل به بندهای مندرج در قطعنامه های اجلاس هیات عمومی در خصوص اخلاق حرفه ای خواهیم پرداخت :

بيانيه دومين اجلاس هيأت عمومي سازمان نظام مهندسي ساختمان

تبريز 30 و 31 تيرماه 1378

بند 11- اعضاي نظام مهندسي بر ميثاق خود در رعايت اخلاق مهندسي و حفظ حيث و شرافت حرفه اي تأكيد مجدد مي نمايند و اطلاع رساني به جامعه د رجهت شناخت نقش مثبت خدمات مهندسي در ارتقاء بازده سرمايه هاي خصوصي و ملي و تأمين رفاه و آسايش عمومي را وظيفه خود مي دانند و آماده اند خود رأساً نسبت به حفظ سلامت محيط مهندسي و نظارت بر عملكرد اعضاي خود بدون مداخله مراجع غير مرتبط با مهندسي اقدام نمايند.

قطعنامه اجلاس سوم هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان

اصفهان – نهم تيرماه 1379

بند 6- تقويت شوراهاي انتظامي استان ها، و كشور و حمايت از آنها د رجهت پالايش هر چه جدي تر محيط مهندسي و ايجاد يك نظام خود انضباط مستحكم براي ترويج اخلاق مهندسي و مسئوليت پذيري مدني مهندسان .

قطعنامه اجلاس ششم هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان

شهرکرد – 26 تیرماه 1382

بند 4- رعايت اخلاق مهندسي ، تقويت وجدان حرفه  اي در بين مهندسان ، احترام به تخصص همكاران در همه رشته ها، حفظ حريم تخصص هاي مختلف و در پيش گرفتن مسير تفاهم و همكاري بين آنان مي بايستي در صدر اهداف سازمانهاي نظام مهندسي قرار گيرد.

قطعنامه اجلاس هفتم هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان

مشهد مقدس- 26 تیرماه 1383

بند 8- حفظ اخلاق مهندسي و احترام به تخصص همكاران و ايجاد تعامل سازنده بين آنان و تقيد به موازين قانوني در مورد رشته هاي مختلف به ويژه ترتيباتي كه در ماده 12 آئين نامه اجرايي قانون نظام مهندسي ساختمان و تبصره هاي آن ، از لوازم اجتناب ناپذير حفط و ارتقاي سازمان نظام مهندسي ساختمان محسوب مي شود.

قطعنامه اجلاس هشتم هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان

اراك  - 30 تيرماه 84  

بند 8- كارنامه¬جامعه مهندسي كشور،كيفيت¬محصولات سخت¬افزاري ونرم افزاري آنست. هيچ سندي نمي تواند بليغ¬تر از زبان كيفيت قابليت ها  توانائي هاي مهندسي ما را بيان كند. افزايش اعتبار و شأن حرفه اي ما مهندسان در گروي تعهدي است كه نسبت به ارائه هر چه كيفي تر خدمات مهندسي منطبق با استانداردهاي پذيرفته جهاني از خود نشان مي دهيم .

قطعنامه اجلاس دهم هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان

تهران- هتل استقلال - 3 تيرماه سال 1386

بند 3. شوراي مركزي با روش هاي آموزشي، انگيزشي، تشويقي و انتظامي لازم نسبت به نهاديه نمودن «اخلاق حرفه اي در مهندسي ساختمان» و در جهت اعتلاي رفتار حرفه اي اعضاء و افزايش ميزان تقيد اعضاي آنان به اصول اخلاقي حرفه مهندسي اقدام نمايد.

قطعنامه اجلاس دوازدهم هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان

شيراز – 28 تیرماه 1387

بند 15. شوراي مركزي با روش هاي آموزشي، تشويقي نسبت به نهادينه كردن "اخلاق حرفه اي" و افزايش ميزان وابستگي اعضاي سازمان ها به اصول اخلاقي حرفه مهندسي اقدم نمايد و در ترويج نقش اعتلائي و انتظامي سازمان ها به مثابه وظيفه حرفه اي آن اهتمام ورزد تا از اين طريق ارائه خدمات بهتر به مردم وظيفه اخلاقي اعضاي سازمان در سراسر كشور قرار گيرد.

قطعنامه اجلاس پانزدهم هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان

کرمانشاه – 21 تیرماه 1391

بند 4- شركت كنندگان در اين اجلاس، ضمن توجه به رعايت اخلاق و رفتار مهندسي، خواستار ارائه راهكارهاي مناسب و اجرايي در خصوص چگونگي دفاع از حقوق اجتماعي و حيثيت حرفه اي اعضاء مي باشند.

متن كامل قطعنامه اجلاس شانزدهم هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان 

جزیره کیش – 17 تیرماه 1392

بند 4-  از آنجا که دفاع از حیثیت حرفه‏ای و حقوق اجتماعی اعضای نظام مهندسی ساختمان کشور در سایه رعایت اخلاق و رفتار مهندسی ضروری است، هیأت عمومی از شورای مرکزی خواستار تبیین برنامه‏های اجرایی – آموزشی در این راستا می‏‏باشد.

قطعنامه اجلاس هفدهم هیات عمومی سازمان نظام مهندسي ساختمان

تهران سالن اجلاس سران – 4 تیرماه 1383

بند 1 - ارتقاي اخلاق حرفه اي در مهندسي ساختمان (اخلاق مهندسي) در ردیف نخستين اولويت هاي سازمان و سازمان هاي استان قرارگيرد و با تشدید فعالیت در دبيرخانه اخلاق مهندسی و تعمیم آن به سازمان های استان، اقدامات مختلف در اين راستا پيش بيني و بطور مستمر به مرحله اجرا و عمل درآيد.

قطعنامه پایانی هجدهمین اجلاس هیات عمومی سازمان نظام مهندسی ساختمان

اردبیل – سی تیرماه 1394

 بند 2 - هیأت عمومی بر رعایت اخلاق حرفه ای در تمامی سطوح خدمات مهندسی تأکید نموده و از شورای مرکزی و سازمان استانها برنامه ریزی برای تکریم از پیشکسوتان حرفه و چهره های ماندگار را در حوزه ساخت و ساز انتظار دارد.

تاکیدمکرر بر رعایت اخلاق حرفه ای در قطعنامه های پایانی اجلاس هیات عمومی در دوره های مختلف نشان از عزم جدی و راسخ سازمان نظام مهندسی ساختمان بر ماندن در مسیر اخلاق مداری و الگوسازی مثبت است.

مهندسان به عنوان سرمایه های اجتماعی سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور ، متولیان نهادینه سازی اخلاقند و ارزشهایی که در جامعه رواج خواهند داد میراث ارزشمندی خواهد بود که آینده این سازمان و صنعت ساختمان کشور را تضمین و نتایج عملی آن سازه هایی خواهند شد که نماد هویت مهندس ایرانی است.

روابط عمومی شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان